W niedzielę, 18 listopada 2018 r., w Domu Ludowym w Żeglcach odbyło się otwarcie wystawy „Żeglce naszych Przodków – Podróż w głąb historii lokalnej”, która prezentuje rezultaty projektu pod tym samym tytułem, realizowanego przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Żeglce „Że Chcę” od lata tego roku w ramach programu Patriotyzm Jutra.

Tematem projektu było samodzielne odkrywanie historii Żeglec i ich dawnych mieszkańców przez mieszkańców współczesnych. „Już sam proces dochodzenia do informacji o własnym pochodzeniu, o losach i życiu codziennym przodków stanowi cenne doświadczenie, wzmacnia zakorzenienie uczestników, pogłębia ich świadomość o relacjach między ludźmi a biegiem historii, pomaga lepiej zrozumieć siebie. – mówi Olga Słowik-Matys, koordynator projektu – Szczególnie wśród młodych ludzi ta wiedza jest często szczątkowa. Brak świadomości, że na to kim jesteśmy, jakimi kierujemy się zasadami, jakie wybory podejmujemy, mają wpływ przeszłe pokolenia. Nie tylko rodzice, czy dziadkowie, którzy aktywnie uczestniczyli w naszym życiu, ale pradziadkowie, pra-pradziadkowie – osoby, z którymi może nie mieliśmy bezpośredniego kontaktu, ale które przekazały nam swoje dziedzictwo niejako w spadku. Równie ważne jest oddziaływanie szerszego środowiska – lokalnej społeczności. Żaden człowiek nie jest samotną wyspą.” – podkreśla.

Projekt podzielony został na kilka etapów. Pierwszym były cykl warsztatów mający na celu merytoryczne przygotowanie uczestników do prowadzenia badań nad historią lokalną. Po nim nastąpił etap poszukiwań – uczestnicy rozpoczęli od przeszukiwania najbardziej oczywistych źródeł – albumów z rodzinnymi zdjęciami, pudełek po butach wypełnionych „starociami”, rozmów z najbliższymi. Szybko okazywało się, że dalsi krewni mogą uzupełnić te informacje, a cenne dokumenty znajdują się też w rozmaitych archiwach instytucjonalnych i zasobach internetowych. Z rozsypanych zaczęły układać się spójne tematy i historie, które następnie zredagowali w formie wystawy i albumu.

„Poszukiwanie informacji o przodkach i przygotowania do wystawy uświadomiły mi, że każdej rodzinie towarzyszy jakaś wyjątkowa historia, a historie poszczególnych mieszkańców Żeglec przeplatają się ze sobą. Przez wiele lat byłam przekonana, że najciekawszym fragmentem dziejów mojej rodziny jest historia o zesłaniu pradziadka Władysława na Sybir. Tymczasem okazało się, że mój dziadek Marian walczył w Kampanii Wrześniowej, a wujek Frank został uhonorowany amerykańskim Purpurowym Sercem za udział w operacji wojskowej na Pacyfiku. Teraz wiem, że niektóre cechy charakteru i postawy są obecne w naszej rodzinie od pokoleń. – mówi uczestniczka projektu Katarzyna, nie kryjąc wzruszenia.

Nie mniejsze wzruszenie widoczne było również u gości zaproszonych na wystawę. Część mieszkańców przybyłych na otwarcie rozpoznała siebie i swoich bliskich na prezentowanych na wystawie zdjęciach, inni rozpoznali znajome nazwiska. Dla wielu wystawa stała się także okazją do rodzinnego spotkania. Odkrywano także więzy rodzinne, o których nikt wcześniej nie wiedział. Najwięcej jednak było wspomnień – słowa „A pamiętasz...” padały niemal pod każdą planszą i w każdej grupie.

„Mieliśmy nadzieję, że historia najbliższego otoczenia zainteresuje mieszkańców Żeglec, ale nie spodziewaliśmy się aż tak dużej frekwencji i tylu ciepłych słów. W dniu otwarcia do godziny 18.30 odwiedziło nas łącznie około 150 osób. Najdłuższą drogę pokonał gość z Przemyśla. Odwiedziła nas też kilkuosobowa grupa miłośników Beskidu Niskiego przebywających na swoim dorocznym spotkaniu w Zawadce Rymanowskiej. Od nich także usłyszeliśmy wyrazy uznania” – mówi Olga Słowik-Matys

Do najciekawszych pamiątek prezentowanych na wystawie należą dokumenty związane z pracą Żeglczan w górnictwie naftowym sprzed około stu lat, w tym kolekcja zdjęć z budowy kopalni ropy w Trynidadzie, zdjęcie z szybu naftowego w Indonezji, dokumenty wystawione w Zagłębiu Borysławskim, pamiątki po braciach zesłanych do łagru na Syberii oraz dokumentacja szkolna z końca XIX w. Dużym zainteresowaniem cieszyła się austriacka mapa katastralna Żeglec z 1851 r. zrekonstruowana w formacie 2,5x2,5 metra.

„Zakładaliśmy zgromadzenie 100 obiektów – w czasie trwania projektu udało się zgromadzić trzy razy tyle. Wybór konkretnych pamiątek był bardzo trudny. Na kilka dni przed otwarciem wystawy udostępniono nam niezwykle bogaty zbiór dokumentów, zostały one wyeksponowane w oryginale. Wielu gości obiecało udostępnić nam lub przekazać swoje zbiory i na to właśnie liczymy. Ta skromna wystawa pokazuje jak cenne pamiątki mogą skrywać się w naszych domach i że warto się nimi pochwalić. Reakcje gości zachęcają nas do kontynuacji tego przedsięwzięcia.” – komentują uczestnicy projektu.

„Wierzę, że takie działania wzmocnią więzi międzypokoleniowe w naszej społeczności, ukażą wartość lokalnego dziedzictwa, uwrażliwią na potrzebę jego ochrony i przekazywania kolejnym pokoleniom. W wymiarze indywidualnym, będą wzmacniać poczucie tożsamości i zakorzenienia, w szerszej perspektywie - motywować społeczność lokalną do reintegracji, zaangażowania w działania na rzecz miejscowości i podejmowania inicjatyw.” – mówi koordynator.

Stowarzyszenie już planuje kolejne wydarzenia tematyczne – na początek poświęcone udziale Żeglczan w II wojnie światowej na wrzesień przyszłego roku.

Wystawa będzie dostępna w Domu Ludowym do ostatnich dni grudnia z przerwą od 22-30 listopada, gdy zostanie przeniesiona czasowo do Szkoły Podstawowej w Żeglcach, gdzie zrealizowany zostanie trzeci etap projektu – lekcje muzealne z historii lokalnej dla uczniów.

Szczegółowy harmonogram udostępniania będzie ogłaszany na stronie wydarzenia na portalu Facebook oraz na stronie zeglce.pl.

Poniedziałek 19.11 i wtorek 20.11 g. 17.00 – 19.00.

Środa 21.11 – OPROWADZANIE KURATORSKIE g. 17.00 – 19.00.

Osoby, które wyraziły chęć pokazania nam lub udostępnienia swoich pamiątek, zdjęć i dokumentów zapraszamy do Domu Ludowego w godzinach otwarcia wystawy.

Zapraszamy również do odbioru bezpłatnych egzemplarzy albumu towarzyszącego wystawie.

Olga Słowik - Matys

Koordynator projektu

Fotorelacja: https://photos.app.goo.gl/e1G6syCLApuavdAC8